Ταύτιση μοναχικού και αγγελικού βίου – κοινά σημεία

Η σύνδεση του μοναχικού βίου με την αγγελική πολιτεία έχει να κάνει με το ότι οι ερημίτες – αναχωρητές μοναχοί βρίσκονταν συνεχώςσε επαφή με το Θεό, συνδεδεμένοι με τη Θεία Χάρη, όπως ακριβώς και οι άγγελοι

. Οι μοναχοί το πετυχαίνουν αυτό μέσω της αδιαλείπτου προσευχής τους. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο οι μοναχοί αποκαλούνται και  “ουρανοπολίται” καθότι έχουν εγκαταλείψει τα εγκόσμια, είναι“αποθνήσκοντες τω κόσμω”.
Για να ορίσουμε τα κοινά σημεία της μοναχικής ζωής και του αγγελικού βίου, κρίνουμε ορθό να αναφερθούμε με συντομία στον όρο“άγγελος”. Έτσι θα ανατρέξουμε στη σκέψη του Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού: “Άγγελος τοίνυν εστίν ουσία νοερά, αεικίνητος, αυτεξούσιος, ασώματος, Θεώ λειτουργούσα, κατά χάριν εν τη φύσιν το αθάνατον ειληφυία, της ουσίας το είδος και τον όρον μόνος ο Κτίστης επίσταται”.
Γνωρίζουμε λοιπόν ότι οι άγγελοι είναι ασώματα και νοερά όντα, αθάνατα κατά χάριν. Οι άγγελοι είναι ετερόφωτα όντα, λαμβάνουν τηχάρη από το Θεό. Κατά τον Άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό, κύριο έργο των αγγέλων είναι να υμνούν και να υπηρετούν το Θεό κατά το θείο του θέλημα. Άρα έτοιμοι για την εκπλήρωση του θείου θελήματος και πάντα κοντά στο Θεό.


Όπως ακριβώς δηλαδή οφείλουν να πράττουν και οι μοναχοί. Ας εξετάσουμε όμως και τη σκέψη ενός γνωστού δυτικού θεολόγου, του Jean Danielou. O Danielou υποστηρίζει στο έργο του “The Angels and their mission” ότι υπάρχουν δυο λανθασμένες απόψεις που ακούγονται συνήθως για τους αγγέλους. Η πρώτη είναι ότι τους ενσωματώνουμε μαζί με τους δαίμονες ως προσωποποιήσεις, ενώ η δεύτερη είναι το γεγονός όπου μερικοί άνθρωποι, ενώ δείχνουν ένα ζωντανό ενδιαφέρον για τον αόρατο κόσμο, προσπαθούν να τον εξηγήσουν μέσω του πνευματισμού και της θεοσοφίας και έτσι ξεφεύγουν από τον ένα και μοναδικό τρόπο κατανόησης, τον Ιησού Χριστό.


Ο Danielou συνεχίζει λέγοντας ότι οι μεγαλύτεροι Πατέρες και Άγιοι έζησαν επί ίσοις όροις με τους αγγέλους καθώς η ζωή των αγγέλων αποτέλεσε κατά μεγάλο μέρος ζωή προς μίμησιν. Οι Άγγελοι, όπως πολλές φορές και οι μοναχοί (μέσω τωνμεταφράσεων και των αντιγραφών των θειων γραφών) αποτελούν τουςεξηγητές της Θείας Γραφής. Η Αγία Γραφή μας παρουσιάζει τους αγγέλους ως “λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα”.


Οι άγγελοι αποτελούσαν τους αγγελιοφόρους του μηνύματος του Καινού Ποτηρίου, της Καινής Διαθήκης. Έτσι, σήμερα οι μοναχοί έχουν το έργο ως άλλοι στρατιώτες των πνευματικών κάστρων να διατηρήσουν το χριστιανικό μήνυμα, να κρατήσουν άσβεστη τη λυχνία της δυσχιλιετούς και πλέον παρουσίας που έχει το ευαγγελικό γεγονός. Στην παρούσα φάση θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι όπως οι άγγελοι οδήγησαν και νουθέτησαν τον Ζαχαρία, τον Ιωσήφ και την  Υπεραγία Θεοτόκο στο μυστήριο της ελεύσεως του Υιού του Θεού, έτσι και σήμερα οι μοναχοί έχουν επιφορτιστεί το δύσκολο έργο να οδηγήσουν το σεπτό πλήρωμα της Εκκλησίας στον επανευαγγελισμό και στο μυστήριο της Θειας Ευχαριστίας. Η ύπαρξη των αγγέλων μας είναι γνωστή από την ιουδαϊκή παράδοση και την Παλαιά Διαθήκη. Έτσι, βρίσκουμε δείγματα της κτιστότητας τους, καθώς εκεί αναφέρονται εργασίες που τους ανατίθενται, αποστολές, συμμετοχές σε γεύματα κ.α.


Στην Καινή Διαθήκη επίσης βλέπουμε τους αγγέλους ως μεσολαβητές των μηνυμάτων του Θεού στους ανθρώπους. Ομοίως και οι μοναχοί αποτελούν πλέον τους μεσολαβητές των ανθρώπων στο Θεό. Άγγελοι και μοναχοί έχουν μια κοινή αποστολή. Όπως οι άγγελοι αποστέλλονταν και αποστέλλονται από το Θεό σε κρίσιμες για τον άνθρωπο στιγμές, έτσι και ο σημερινός άνθρωπος στη στιγμή της ανάγκης τρέχει με ζώσα πίστη στα μοναστήρια του τόπου μας για να αποστείλει και να εναποθέσει μαζί με τους μοναχούς τις προσευχές και τις ελπίδες του στο Θεό.

Χαρακτηριστικό είναι και ένα άλλο σημείο αγγέλων – μοναχών. Οι άγγελοι είναι εν ενεργεία πνευματικά όντα, ενώ οι μοναχοί είναι ενδυνάμει πνευματικά όντα μέσω της προσευχής, της νηστείας, τηςσωματικής καταπονήσεως και της ταπείνωσης. Καθώς οι εικόνες είναι γνωστές ως “οι διδάσκαλοι τωναγραμμάτων”, γι’ αυτό η Εκκλησία φρόντισε να υπάρχουν εμφανείς συμβολισμοί και κατά τη Θεια λειτουργία. Έτσι το οράριο των ιεροδιακόνων σε μορφή χιαστί αποτελεί συμβολισμό κλειστών φτερών αγγέλου. Ακόμα υπάρχουν αναφορές στην Παράδοση της Εκκλησίας ότι μαζί με άξιους μονάζοντες πολλές φορές συλλειτούργησαν και άγγελοι.

Είναι γεγονός ότι ο μοναχικός βίος πολλές φορές έγινε θέμα ενασχόλησης της εκκλησιαστικής τέχνης είτε με την μορφή της εκκλησιαστικής Βυζαντινής μουσικής, είτε με την μορφή της αγιογραφίας.
Στην Βυζαντινή αγιογραφία είναι πολύ γνωστό ότι πρόσωπα που ομοίασαν με το βίο τους στους αγγέλους προσπαθώντας να ξεπεράσουν την ταπεινή ανθρώπινη φύση, όπως ο Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, εικονίζονται με αγγελικά φτερά. Μαρτυρίες για την ταύτιση μοναχών και αγγέλων μας δίνουν καιοι αρκετές απεικονίσεις, που βρίσκουμε κυρίως στα μοναστήρια, του μοναχού ως αγγέλου ή του σταυρωμένου μοναχού, πλαισιωμένου από αγγέλους.


Οι μοναχοί τιμούν ιδιαιτέρως τους αγγέλους. Με την αδιάκοπηπροσευχή προσπαθούν να τους μιμηθούν στην ακατάπαυστη δοξολογία του Θεού, ώστε να γίνουν και αυτοί “ισάγγελοι” και έτσι να αναπληρώσουν το πεσόν τάγμα των αγγέλων, δηλαδή τους Διαβόλους.

Πρέπει επίσης να τονίσουμε τα λατρευτικά κοινά στοιχεία των μοναχών με τους αγγέλους. Κατά πρώτον οι άγγελοι έχουν ως κύριο έργο τους την υμνολόγηση του Θεού. Το ίδιο έργο έχουν και οι μοναχοί. Επιπροσθέτως, κοινό στοιχείο αποτελεί και ο απώτερος σκοπός τους, η αγιότητα. Προαναφέρθηκε ότι οι άγγελοι είναι κατά χάριν αθάνατα όντα αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αποτελούν κτιστά όντα, οπότε συνεχώς παλεύουν να διατηρήσουν την αγιότητα τους. Έτσι πράττουν και οι μοναχοί. Διαρκώς μάχονται τους τρεις εχθρούς της σωτήριας τους, τον διάβολο, τον κόσμο και τον ίδιο τους τον εαυτό. Μέσα από αυτή την αέναη μάχη, οι μοναχοί, μιμούμενοι τον αγγελικό βίο, προσπαθούν να απέχουν “εν γνώσει και αγνοία” από την αμαρτία. Οι άγγελοι αποτελούν το πρότυπο ζωής των μοναχών, καθώς έκαναν θεαρέστως χρήση της ελευθερίας που τους παρείχε το αυτεξούσιο και επέλεξαν το δρόμο του Θεού. Ομοίως και οι μοναχοί με γνήσιο εκκλησιαστικό ήθος και προσωπική βούληση εγκατάλειψης του κόσμου, επιλέγουν τον ανηφορικό και δύσκολο δρόμο του μοναχισμού.

https://mountathostoday.wordpress.com/2015/07/16/%CF%84%CE%B1%CF%8D%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%B2%CE%AF%CE%BF%CF%85/